Qanunsuz Ödənişlər

rəqabət mübarizəsində əsassız (haqsız) üstünlüklər əldə etmək məqsədilə dövlət orqanlarının vəzifəli şəxslərini, siyasi partiyalarda rəhbər vəzifə tutan şəxsləri, kütləvi informasiya vasitələri işçilərini, bazar subyektlərinin rəhbərliyini və əməkdaşlarını öz tərəfinə çəkmək üçün nəzərdə tutulan maddi və qeyri-maddi xarakterli ödənişlər.
Qanunsuz Hərəkətlər
Qanunun Analogiyası
OBASTAN VİKİ
Sosial ödənişlər
Sosial ödənişlər (sosial müavinet) — işçiyə əməyin kəmiyyətindən və keyfiyyətindən asılı olmayan, həvəsləndirici və ya kompensasiya olmayan ödənişlər sosial paketə daxildir. Bir sıra ekspertlərin fikrincə, sosial ödənişlərə işçilərə sosial müavinət kimi (müalicə, istirahət, ezamiyyət, işlə təmin olunmaq üçün) göndərilən, stimullaşdırıcı və ya kompensasiya xarakteri daşımayan, işçilərin ixtisasından, mürəkkəbliyindən, keyfiyyətindən, kəmiyyətindən, şərtlərindən işin özünü həyata keçirməsi asılı olmayan vəsaitlər daxildir. Sosial müavinətlər kollektiv müqavilə, əmək müqaviləsi və ya yerli qaydalarla təmin edilir. 1995-ci ildə Aİ-yə üzv ölkələrdə aparılan araşdırmalara görə, ailələrin 2/3-i sosial müavinət alanlardır. Fransada ailələrin 75%-i, İspaniya, Yunanıstan və İtaliyada isə 50%-i sosial müavinət alır. Aztəminatlı ailələrin ümumi əhalidə xüsusi çəkisini azaltmaq üçün sosial transferlərə ehtiyac var. Aztəminatlı ailələr gəlir səviyyəsi orta milli gəlirin 50%-dən aşağı olan ailələrdir. Sosial müavinət alandan sonra Aİ-də yoxsul ailələrin sayı azalıb. Danimarkada bu göstərici 27%-dən 8%-ə düşüb. Hollandiyada 26%-dən 11%-ə endirildi.
Qanunsuz immiqrasiya
Miqrasiya prosesi qanunvericiliyin tələblərinə uyğun olmasına görə qanuni ve qanunsuz olur. Qanunsuz miqrasiya miqrasiya prosesində və iqtisadiyyatda xüsusi aktuallıq kəsb edir.Qeyri-qanuni miqrasiya beynəlxalq cinayətkarlar üçün yüksək gəlir mənbəyinə çevrilmişdir. Qanunsuz miqrasiyanın 2 növü fərqləndirilir: qeyri-qanuni immiqrasiya və qeyri-qanuni emiqrasiya. Qanunsuz immiqrasiya bir nəfərin və ya bir qrup şəxsin dövlətin sərhədlərindən miqrasiya qanunvericiliyinin normalarını pozaraq daxil olması və qalmasıdır, həmçinin ölkədə qalmaq hüququ olmasa da qalmağa davam etməsidir. Qanunsuz emiqrasiya isə emiqrasiya qanunlarına zidd şəkildə milli sərhədlərin kecilməsidir və həmçinin qanuni şəkildə xaricə getməsinə baxmayaraq mənşə ölkəsi tərəfindən çağırılanda geri qayıtmamasıdır. Çox vaxt qanunsuz immiqrasiya edən şəxslərə qanunsuz immiqrantlar deyilir. Lakin bu bir çox ölkələrdə etiraz çıxışlarına səbəb olmuşdur. Çünki şəxsin qanunsuz immiqrasiya etməsi həmin insanı qanunsuz etmir. Əhali artımı ərazidə mümkün ola biləcək əhali sayını keçdikdə həddindən artıq məskunlaşma probleminə səbəb olur. Və bu da öz növbəsində kasıblıq, işsizlik və digər problemlərin yaranmasına yol açır.
Qanunsuz varlanma
Qanunsuz varlanma — dövlət mənsubunun mənşəyini izah edə bilmədiyi və ya qanunları pozaraq əldə etdikləri vəsaitlərdən istifadə edərək əmlak əldə etməsi. Dövlətlər, BMT-nin Korrupsiyaya qarşı Konvensiyasının 20-ci maddəsində bu konsepsiyanı Cinayət Məcəlləsinə daxil etməyə dəvət olunur. Sənəd 31 oktyabr 2003-cü ildə BMT Baş Assambleyasının 58-ci sessiyasında qəbul edilmiş və 14 dekabr 2005-ci ildə qüvvəyə minmişdir. BMT-nin Korrupsiyaya qarşı Konvensiyasının 20-ci maddəsində deyilir: “Konstitusiyasına və hüquq sisteminin əsas prinsiplərinə hörmət etmək şərti ilə, hər bir İştirakçı Dövlət cinayət əməli kimi təsbit edilməsi üçün zəruri ola biləcək qanunvericilik və digər tədbirlərin qəbul edilməsini nəzərdən keçirəcəkdir; qəsdən törədildikdə, qanunsuz zənginləşdirmə, yəni dövlət məmurunun əmlakını qanuni gəlirlərindən çox əhəmiyyətli dərəcədə artıra bilər ki, bu da əsaslandırıla bilməz." Məqalənin mahiyyəti — korrupsioner məmurların digər cinayətlərini düzəltmək üçün bir yol yoxdursa, məsələn, rüşvət halında pul köçürmələri halında təqib etməkdir. Güman edilir ki, məmur qanunsuz yolla əldə etdiyi vəsaiti tapmaq və dəyərini rəsmi gəlirlə müqayisə etmək daha asan olan vəsaitlərinə xərcləyir. Dövlət məmurlarının qanuni mənbələrini sübut edə bilmədikləri təqdirdə varlıq əldə etdiklərinə görə cəzalandırılmasını tələb edən ilk qanun layihəsi 1936-cı ildə Argentinada ortaya çıxdı. Bu norma yalnız bir məmurun “özünü və ya üçüncü bir şəxsi zənginləşdirmək üçün vəsaitin mənşəyini izah edə bilməməsi” səbəbi ilə cinayət məsuliyyəti təsis edildiyi 1964-cü ildə qanuna çevrildi. Elə həmin il, Hindistan “dövlət məmurunun mənşəyini izah edə bilmədiyi mənbələrə sahib olması” üçün cəzalar tətbiq etdi. 1964-cü ildə tətbiq olunan Cinayət Məcəlləsinin 286-cı maddəsi Dövlət qulluğu dövründə və ya ondan sonra iki il ərzində aldığı zənginləşmənin mənşəyini izah edə bilməyən şəxs (və ya üçüncü şəxs, bu şəkildə varlığını gizlədirsə), iki ildən altı ilədək həbs cəzası ilə cəzalandırılır, a qanunsuz zənginləşdirmə dəyərinin 50-dən 100% -ə qədər cərimə və dövlət qulluğuna ömürlük qadağa. 2004-cü ildə, Argentinanın keçmiş Təbii Sərvətlər Naziri Maria Julia Algosaray, qanunsuz zənginləşdirməyə görə üç il həbs və 500.000 dollar cərimə aldı.
Qanunsuz tikinti
Qanunsuz tikinti və ya qeyri-qanuni tikinti — etibarlı tikinti icazəsi olmadan aparılan tikinti işi və ya bunun nəticəsi. Nəzarət olunmayan tikinti sahələrində və tikinti prosesi bitmiş binalarda potensial texniki təhlükələrdən başqa, qeyri-qanuni tikinti fəaliyyəti təbiət qoruqları kimi qoruq ərazilərinə təsir etdiyi halda böyük ekoloji pozuntu baş verə bilər. Eyni şəkildə, qeyri-qanuni tikililər xarici ərazilərdə torpaqların zəbt edilməsi və ya qeyri-qanuni məskunlaşma kimi həyata keçirildikdə ciddi siyasi nəticələr ortaya çıxa bilər.. Artan torpaq sürüşməsi riskinin İtaliya və Bosniya və Herseqovinada sıx məskunlaşılan urbanizasiyalaşmış ərazilərinin dağlıq ərazilərində qeyri-qanuni tikinti ilə əlaqəli olduğu aşkar edilmişdir. İnsan müşahidəsinə əlavə olaraq, qeyri-qanuni tikililərin geniş miqyasda yoxlanılması üçün peyk şəkilləri və geoməkan məlumat sistemlərindən istifadə etmək mümkündür.
ABŞ-a qanunsuz immiqrasiya
Amerika Birləşmiş Ştatlarına qanunsuz immiqrasiya — ABŞ-nin immiqrasiya qanunlarını pozaraq Birləşmiş Ştatlara miqrasiya prosesidir. Bura ABŞ-yə qanunsuz daxil olmuş əcnəbilər, habelə qanuni yolla daxil olmuş, lakin vizalarının müddəti bitdikdən sonra qalanlar, şərti icazə alanlar, TPS və s. aiddir. Qeyri-qanuni immiqrasiya ABŞ-də 1980-ci illərdən bəri gərgin müzakirə mövzusu olaraq qalmaqdadır. ABŞ-nin qeyri-qanuni immiqrant əhalisi 2007-ci ilə qədər pik həddinə çatdı. Həmin vaxt bu, 12,2 milyon (ABŞ əhalisinin 4%-i) idi. 2016-cı ildəki hesablamalara görə, icazəsiz immiqrantların sayı 10,7 milyon nəfər təşkil edir ki, bu da ölkə əhalisinin 3,3%-ni təşkil edir. Böyük tənəzzüldən bəri, ölkəni tərk edənlərin sayı ölkəyə gələnlərin sayını üstələdi və qeyri-qanuni sərhəd keçidləri 2021-ci ilə qədər, rekord sayda 1,7 milyon insanın cənub sərhədini qeyri-qanuni keçməyə çalışarkən tutulduğu onilliklərdə ən aşağı səviyyədə idi. 2007-ci ildən bəri viza müddətinin uzadılması qeyri-qanuni immiqrant əhalinin artımında 2000-ci ildən 2018-ci ilə qədər xeyli azalan qanunsuz sərhəd keçidlərindən daha böyük paya sahib olmuşdur. 2012-ci ildə icazəsiz immiqrantların 52%-i Meksikadan, 15%-i Mərkəzi Amerikadan, 12%-i Asiyadan, 6%-i Cənubi Amerikadan, 5%-i Karib hövzəsindən, 5%-i isə Avropa və Kanadadan olub.
Qanunsuz cəza yoxdur (hüquq)
Nulla poena sine lege (lat. Qanunsuz cəza yoxdur) — heç kəsin qanunla qadağan edilməyən hərəkətə görə cəzalandırıla bilməməsini nəzərdə tutan hüququn prinsipi. Bu prinsip müasir demokratik dövlətlərdə hüququn aliliyinin başlıca tələbi kimi qəbul edilmiş və qanunvericilikdə təsbit olunmuşdur. Müvafiq prinsip "dünya fikir tarixində ən çox qəbul edilən dəyərlər"dən biri kimi təsvir edilmişdir. Müasir Avropa cinayət hüququnda, məsələn, Almaniya Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən nulla poena sine lege prinsipinin dörd ayrı tələbdən ibarət olduğu təsbit edilmişdir: Nulla poena sine praevia lege poenali Əvvəlki qanun olmadan cəza verilə bilməz. Bu tələb geriyə şamil edilən qanunları və cinayət qanununun retroaktiv tətbiqini qadağan edir. Bu, kontinental Avropada mövcud hüquq düşüncəsindəki əsas maksimdir. 1813-cü ildə Paul İohann Anselm Ritter fon Feyerbax tərəfindən Bavariya Cinayət Məcəlləsinə daxil edilmişdir. Nulla poena sine lege scripta Yazılı qanun olmadan cəza verilə bilməz. Bu tələbə görə cinayəti qadağan edən normalar hüquqi sənədlərdə, xüsusilə də konstitusiya hüququna uyğun qəbul edilmiş qanunlarda təsbit olunmalıdır.
ABŞ-yə qanunsuz immiqrasiya
Amerika Birləşmiş Ştatlarına qanunsuz immiqrasiya — ABŞ-nin immiqrasiya qanunlarını pozaraq Birləşmiş Ştatlara miqrasiya prosesidir. Bura ABŞ-yə qanunsuz daxil olmuş əcnəbilər, habelə qanuni yolla daxil olmuş, lakin vizalarının müddəti bitdikdən sonra qalanlar, şərti icazə alanlar, TPS və s. aiddir. Qeyri-qanuni immiqrasiya ABŞ-də 1980-ci illərdən bəri gərgin müzakirə mövzusu olaraq qalmaqdadır. ABŞ-nin qeyri-qanuni immiqrant əhalisi 2007-ci ilə qədər pik həddinə çatdı. Həmin vaxt bu, 12,2 milyon (ABŞ əhalisinin 4%-i) idi. 2016-cı ildəki hesablamalara görə, icazəsiz immiqrantların sayı 10,7 milyon nəfər təşkil edir ki, bu da ölkə əhalisinin 3,3%-ni təşkil edir. Böyük tənəzzüldən bəri, ölkəni tərk edənlərin sayı ölkəyə gələnlərin sayını üstələdi və qeyri-qanuni sərhəd keçidləri 2021-ci ilə qədər, rekord sayda 1,7 milyon insanın cənub sərhədini qeyri-qanuni keçməyə çalışarkən tutulduğu onilliklərdə ən aşağı səviyyədə idi. 2007-ci ildən bəri viza müddətinin uzadılması qeyri-qanuni immiqrant əhalinin artımında 2000-ci ildən 2018-ci ilə qədər xeyli azalan qanunsuz sərhəd keçidlərindən daha böyük paya sahib olmuşdur. 2012-ci ildə icazəsiz immiqrantların 52%-i Meksikadan, 15%-i Mərkəzi Amerikadan, 12%-i Asiyadan, 6%-i Cənubi Amerikadan, 5%-i Karib hövzəsindən, 5%-i isə Avropa və Kanadadan olub.

Digər lüğətlərdə